Η Elif Shafak, η πιο δημοφιλής -ίσως- αυτή τη στιγμή συγγραφέας της Τουρκίας, με άρθρο της στην ισπανική «Repubblica», σχολιάζει τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος που διεξήχθη την Κυριακή στην χώρα της, με ιδιαίτερα καυστικό και αιχμηρό τρόπο. Διαβάστε τι γράφει η Elif:
Είμαι θλιμμένη και ανήσυχη για την πατρίδα μου. Η Τουρκία είναι μια χώρα βαθιά διχασμένη και πολωμένη. Υπάρχουν δύο Τουρκίες, τελείως διαφορετικές μεταξύ τους. Το δημοψήφισμα αυτό θα αλλάξει τη μοίρα της Τουρκίας για πολλές από τις επόμενες γενιές. Αυτά που συμβαίνουν στην Τουρκία μπορεί να έχουν επιπτώσεις σε μια ολόκληρη περιοχή. Αυτός είναι ο λόγος που το δημοψήφισμα ήταν εξαιρετικά σημαντικό. Η απόφαση όμως να περάσει η Τουρκία σε ένα προεδρικό σύστημα ελήφθη με πολύ μικρή διαφορά. Και η εκστρατεία που είχε προηγηθεί ήταν μονομερής και άδικη. Μια τόσο σημαντική απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς ευρεία συναίνεση και εθνική αρμονία. Είναι πολύ θλιβερό.
Αυτό που βλέπουμε στην Τουρκία είναι το τέλος της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Οσοι υπερασπίζονται το προεδρικό σύστημα προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη σημασία του λέγοντας ότι το ίδιο ισχύει στη Γαλλία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά δεν είναι έτσι. Και δεν είναι έτσι επειδή εμείς από τη δημοκρατία έχουμε μόνο την εξωτερική μορφή, όχι την κουλτούρα. Η ελίτ που κυβερνά την Τουρκία δεν καταλαβαίνει ότι για μια αυθεντική και πλουραλιστική δημοκρατία δεν αρκούν οι κάλπες. Η Τουρκία δεν έχει το σύστημα των αντίβαρων, το κράτος δικαίου, τη διάκριση των εξουσιών και τον ελεύθερο Τύπο που έχουν οι ΗΠΑ και η Γαλλία με τα προεδρικά τους συστήματα. Αυτό που συμβαίνει λοιπόν στην Τουρκία είναι η σχεδόν απόλυτη μονοπώληση της εξουσίας. Το αποτέλεσμα θα είναι μόνο δυστυχία και τα δυστυχισμένα κράτη δεν μπορούν να είναι σταθερά.
Κανείς δεν μπορεί να καταλογίσει στο μέτωπο του ΟΧΙ ευθύνη για την ήττα, καθώς δεν υπήρξε ισοτιμία στην προεκλογική εκστρατεία. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, τόσο οι εφημερίδες όσο και τα κανάλια, προπαγάνδιζαν μέρα νύχτα το ΝΑΙ. Το μέτωπο του ΟΧΙ δεν είχε τον ίδιο χώρο ούτε ένα βήμα για να εκφράζει τις ανησυχίες του. Οποιος τολμούσε να πει δημοσίως ότι θα ψήφιζε ΟΧΙ δεχόταν απειλές ή επιθέσεις. Πολλοί έχασαν τη δουλειά τους. Η Τουρκία έχει γίνει η μεγαλύτερη φυλακή δημοσιογράφων στον κόσμο, ξεπερνώντας και την Κίνα. Καθηγητές πανεπιστημίου απολύθηκαν επειδή υπέγραψαν μια διακήρυξη υπέρ της ειρήνης. Οι ηγέτες του κουρδικού κόμματος HDP, όπως και δήμαρχοι της περιοχής, συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Σε ένα τέτοιο κλίμα φόβου και τρομοκρατίας πώς μπορεί να διεξαχθεί ένα δίκαιο και τίμιο δημοψήφισμα;
Οι σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρώπη έχουν φτάσει στο ναδίρ. Αλλά τα πράγματα αυτά αλλάζουν, με πρωτοβουλία είτε της μιας είτε της άλλης πλευράς. Οι τούρκοι πολιτικοί καθοδηγούνται πολύ από το συναίσθημα και τα συναισθήματα αλλάζουν διαρκώς. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι στην Τουρκία υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με ανοιχτούς ορίζοντες που επιθυμούν μια καλύτερη δημοκρατία. Η Ευρώπη δεν πρέπει λοιπόν να διακόψει τον διάλογο με την προοδευτική κοινωνία της Τουρκίας.
Ένα από τα πρώτα πράγματα που είπε ο Ερντιγάν στην επινίκια ομιλία του αφορούσε την επαναφορά της ποινής του θανάτου. Αυτό θα σήμαινε ακόμη μεγαλύτερη επιδείνωση των σχέσεων με την ΕΕ. Ο ηγεμονικός λόγος σήμερα στην Τουρκία κυριαρχείται από τον ισλαμισμό, τον τουρκικό εθνικισμό και τον ευρωσκεπτικισμό. Οι πολιτικοί και οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες λένε στους νέους ότι είναι καλύτερα να εγκαταλείψουν κάθε ευρωπαϊκή προοπτική και να ακολουθήσουν την αντίθετη κατεύθυνση. Τους λένε ότι είναι καλύτερα να ενταχθούν στο Σύμφωνο της Σαγκάης, μαζί με το Κιργιστάν, το Καζαχστάν, το Τατζικιστάν, τη Ρωσία και την Κίνα. Είναι αλήθεια ότι μια χώρα με τόσο κακές επιδόσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε μια τέτοια οικογένεια πρέπει να ανήκει. Όμως την ίδια στιγμή η Τουρκία είναι σημαντική για την Ευρώπη και η Ευρώπη είναι σημαντική για την Τουρκία. Οι σχέσεις ανάμεσά τους πρέπει λοιπόν να συνεχιστούν.
Ποια είναι η Elif
Η Elif Shafak, τουρκικής καταγωγής, γεννήθηκε στο Στρασβούργο το 1971. Ο πατέρας της ήταν διπλωμάτης. Έζησε μέχρι την εφηβεία της στη Μαδρίτη και στο Αμάν της Ιορδανίας, και στη συνέχεια επέστρεψε στην Τουρκία και σπούδασε διεθνείς σχέσεις στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο Μέσης Ανατολής της Άγκυρας.
Άρχισε να γράφει το 1994 και το πρώτο της μυθιστόρημα, Pinhan (Ο σούφι), κέρδισε το βραβείο Μεβλάνα μυστικιστικής λογοτεχνίας το 1998. Έκτοτε, έχει κερδίσει όλα τα μεγάλα λογοτεχνικά βραβεία της Τουρκίας και θεωρείται πλέον από τις σημαντικότερες συγγραφείς της χώρας, η πιο αναγνωρίσιμη γυναίκα της τουρκικής λογοτεχνικής παραγωγής. Τα βιβλία της, με ευρωπαϊκές επιρροές και σύγχρονη θεματολογία –συχνά συνδυασμένη αριστοτεχνικά με στοιχεία ιστορίας και παράδοσης– έχουν σημειώσει ρεκόρ πωλήσεων στην Τουρκία, στην Αγγλία, στη Γαλλία, στην Ιταλία και σε άλλες χώρες.
Σήμερα ζει με τον σύζυγο και τα δύο παιδιά της μοιράζοντας τον χρόνο της μεταξύ Λονδίνου και Κωνσταντινούπολης. Για το μυθιστόρημά της Οι 40 Κανόνες της Αγάπης τιμήθηκε το 2011 στη Γαλλία με το βραβείο ALEF (Ειδική Μνεία για Ξενόγλωσσο Λογοτεχνικό Βιβλίο) και με το παράσημο του Ιππότη του Εθνικού Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων.
