Ο Γάλλος μαέστρος, Ζορζ Πρετρ, ένας από τους στενότερους συνεργάτες της Συμφωνικής Ορχήστρας της Βιέννης τα τελευταία 50 χρόνια, απεβίωσε σήμερα σε ηλικία 92 ετών, ανακοίνωσε η Εταιρεία της Φιλαρμονικής της αυστριακής πρωτεύουσας. Ο Πρετρ ήταν ο αγαπημένος μαέστρος του πιανίστα Φρανσίς Πουλένκ και της Μαρίας Κάλας και είχε διευθύνει τις τελευταίες παραστάσεις που έδωσε η ντίβα.
Στην πολύχρονη καριέρα του συνεργάστηκε με φημισμένα μουσικά σύνολα και θέατρα, όπως με τις Όπερες του Λονδίνου και του Παρισιού, με τη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, με τη Σκάλα του Μιλάνου και τη Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου όμως ο ίδιος δήλωνε συχνά ότι “είναι Βιεννέζος”. Οι μουσικοί της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης τον επέλεξαν ως μαέστρο τους για τις πρωτοχρονιάτικες συναυλίες του 2008 και του 2010. Στα ενδιάμεσα, το 2009, διήθυνε την πρωτοχρονιάτικη συναυλία στη Λα Φενίτσε της Βενετίας. Ο Πρετρ πέθανε στο Ναβές, στη νοτιοδυτική Γαλλία, όπου ζούσε, στον πύργο Βοντρικούρ, ανέφερε η αντιδήμαρχος, υπεύθυνη για θέματα πολιτισμού, Μπριζίτ Μπο.
Το 2010, ο Μανώλης Πιμπλής από ΤΑ ΝΕΑ είχε την ευκαιρία να συναντήσει από κοντά τον μεγάλο μαέστρο όπου στα 86 του τότε διηύθυνε τη Συµφωνική της Βιέννης σε δύο εμφανίσεις της στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Διαβάστε τι έγραφε τότε ο δημοσιογράφος για αυτή τη συνάντηση:
«Θέλετε ένα απεριτίφ;», µε αιφνιδίασε στο «Χίλτον» όπου διαµένει. Η ώρα ήταν 16.30. Πήρε το ουισκάκι του και άρχισε ναµιλάει µόνος του χωρίς να χρειάζονται παρά µικρές παρεµβάσεις για την κατεύθυνση της συζήτησης. Ευγενής αλλά και νευρώδης, µε σκουντούσε συνέχεια –καθόµουν δίπλα του και σηµείωνα– για να δώσω προσοχή σε κάποια λεπτοµέρεια που µόλις είχε θυµηθεί. Σιγά σιγά προστέθηκαν στην παρέα ένα µέλος της ορχήστρας και ο εγγονός του Ζορζ Πρετρ που τον συνοδεύει στο ταξίδι και γνωρίζει τα πάντα για τον παππού του.
Στην παρέα υπήρχαν λοιπόν και νοερές παρουσίες: ήταν ο Φρανσίς Πουλένκ, που είχε τυφλή εµπιστοσύνη στον Πρετρ και του ανέθετε ερµηνείες και ηχογραφήσεις του έργου του –ακόµη και σήµερα ο Ζορζ Πρετρ είναι πρόεδρος του Συλλόγου Φρανσίς Πουλένκ– ήταν όµως νοερά εκεί και η Μαρία Κάλλας µε τον Αριστοτέλη Ωνάση. Ο Πρετρ γνώριζε καλά την Κάλλας, µε την οποία άλλωστε ηχογράφησε δύο δίσκους που άφησαν εποχή, την «Κάρµεν» και την «Τόσκα» µε τη Συµφωνική της Βιέννης.
«Μην ακούτε αυτά που λένε, η Κάλλας δεν ήταν ντίβα», λέει στα «ΝΕΑ» ο Γάλλος µαέστρος. «Ηταν απλή και καλότροπη. Και όταν ανέβαινε στη σκηνή… ∆εν ξέρω αν είχε την καλύτερη φωνή, µπορεί να υπήρξαν άλλες τραγουδίστριες της όπερας µε καλύτερη, αλλά εκείνη ήταν συνολικά η πιο ολοκληρωµένη. Είχε εντυπωσιακή σκηνική παρουσία και όταν ανέβαινε στη σκηνή, πριν καν ανοίξει το στόµα της, κάτι συνέβαινε και µαγνήτιζε το κοινό. Βέβαια, δεν της συγχωρούσαν και τίποτα.
Θα σας πω το εξής: λέµε, και σωστά, ότι ουδείς αναντικατάστατος. Αν αύριο δεν υπάρχω εγώ, θα υπάρχει κάποιος άλλος στη θέση µου. Από την άλλη, όµως, ούτε εµείς αντικαθιστούµε κάποιον συγκεκριµένα. Τη Μαρία δεν µπορεί να την αντικαταστήσει κανείς. Είχε το ολοκληρωτικό ταλέντο µιας αληθινής καλλιτέχνιδας. ∆εν ήταν ντίβα, ήταν Καλλιτέχνης µε κάπα κεφαλαίο», λέει και θυµάται ότι µαζί είχαν κάνει τουρνέ σε Γερµανία και Αγγλία, είχαν εµφανιστεί στο Κόβεν Γκάρντεν, είχαν παίξει «Μήδεια» στο Παρίσι και «Τόσκα» στη Ρώµη, σε σκηνοθεσία Τζεφιρέλι και µε τον µπασοβαρύτονο Τίτο Γκόµπι.
«Ηµασταν φίλοι»
Η Κάλλας είχε ζεστή σχέση και µε τη σύζυγο του Ζορζ Πρετρ. Ηταν µια ανέµελη εποχή που το ζεύγος Ωνάση-Κάλλας καλούσε αρκετά συχνά το ζεύγος Πρετρ στη θαλαµηγό και τον Σκορπιό. Και ο Ωνάσης, απλός και ευγενής ήταν, λέει ο Ζορζ Πρετρ. Τα πήγαιναν γενικά καλά. «Εγώ ήµουν καλλιτέχνης, αυτός επιχειρηµατίας. ∆εν είχε ανάγκη ο ένας τον άλλον, άρα µπορούσαµε να είµαστε φίλοι», λέει.
Ακόµα και σήµερα ο Ζορζ Πρετρ διευθύνει αρκετές συναυλίες τον χρόνο, δέκα µε δεκαπέντε. Κι ας ξεκίνησε από τα 21 του – την πρώτη του φορά διηύθυνε Βάγκνερ. «Η µόνη παραχώρηση στην ηλικία µου, και αυτό εδώ και δέκα χρόνια, είναι ότι δεν κάνω πια όπερα. Αγαπάω πολύ την όπερα και είµαι πρώτα απ’ όλα λυρικός, αλλά η όπερα απαιτεί δύο µήνες στο ξενοδοχείο. Θυµάµαι µια φορά που µετείχα σε τρεις νέες παραγωγές συνεχόµενα, σε Σκάλα, Μόναχο και Κόβεν Γκάρντεν. ∆ύο µήνες προετοιµασία η καθεµία, χωρίς απόσταση µεταξύ τους. Επί έξι µήνες δεν πέρασα καθόλου από το σπίτι. Η ζωήτου µουσικού είναι ζωή Τσιγγάνου».
«Δεν υπάρχει κακό κοινό – απλώς το καθένα έχει τις ιδιαιτερότητές του»
Μουσική αντί εξοµολόγησης!
Ο Ζορζ Πρετρ είναι θρησκευόµενος. Λέει ότι µία ώρα πριν από τη συναυλία αυτοσυγκεντρώνεται και προσεύχεται. «Είµαι πιστός», λέει. «Πιστεύω στον Θεό γιατί είναι ένας για όλο τον κόσµο. Γι’ αυτό και πρέπει να τους σεβόµαστε όλους. Μια φορά πήγα στη Λούρδη, να εξοµολογηθώ. Αργούσα όµως πολύ και οι επόµενοι στην ουρά άρχισαν να αναρωτιούνται πόσο αµαρτωλός µπορεί να ήµουν. Αλλά είχε συµβεί κάτι άλλο. Ο παπάς µε είχε αναγνωρίσει και µε κράτησε µισή ώρα να µιλάµε για µουσική!».
Ο γάλλος µαέστρος πιστεύει ότι οι πολιτικοί, που συνήθως φαγώνονται µεταξύ τους, θα έπρεπε να διδαχθούν από τη λειτουργία µιας ορχήστρας. «Οι µουσικοί είναι όλοι διαφορετικοί µεταξύ τους. Και παρά το ταλέντο τους, δέχονται να γίνουν ένα µε τους άλλους και να καθοδηγηθούν από τον µαέστρο. Κάθε µουσικός έχει ένα µουσικό όργανο, αλλά για τον µαέστρο όργανο είναι όλη η ορχήστρα µαζί, ένα όργανο ανθρώπινο, καταπληκτικό». Οσο για το κοινό, δεν αλλάζει πολύ µε τις εποχές, λέει. «∆εν υπάρχει κακό κοινό. Το καθένα, βέβαια, έχει τις ιδιαιτερότητές του.
Στην Ιαπωνία χειροκροτούν µισή ώρα. Το ζήτηµα όµως είναι ένα: αν καταφέρεις να περάσεις το µουσικό σου µήνυµα, κάθε κοινό ανταποκρίνεται».
