Στο Μεξικό, σε ότι πιο κοντινό στην εποχή της, τα έργα της Φρίδα Κάλο, έντονα, στην άκρη του ναϊφ και του υπερρεαλιστικού. Στην Νέα Υόρκη σε ένα επικό αφιέρωμα στο Metropolitan, στους ευρωπαίους ζωγράφους του 20ου αιώνα.
Από την Αλεξάνδρα Τσόλκα
Ο Πικάσο από κοντά, σαν φυσικό φαινόμενο μεγαλύτερο απ την ίδια την ζωή, ο Νταλί σαν κλέφτης έγχρωμων ονείρων, ο Ντε Κίρικο στο ελληνικό φως, μεταφυσικός, αινιγματικός, έντονος. Και αλλού, οι παλιότεροι! Στη θρυλική οροφή της Καπέλα Σιξτίνα, με τον Μιχάηλ Άγγελο ένθεο να παρασύρει στα ίδια τα σύννεφα με τους αρχάγγελους, στη Μαδρίτη, ο αποκρυφιστικός, μυστηριώδης, σκοτεινός Ιερώνυμος Μπος, να εξερευνεί την κόλαση μέσα μας, με τον Κήπο των απολαύσεων. Και τρεις σπουδαίοι αναγεννησιακοί ζωγράφοι, απ την Ιταλία στο κομψότατο και ηλιόλουστο σαν αιωρούμενο μουσείο της Βοστώνης, να ντύνουν τους αγίους με εξαϋλωμένο μπλε και ουρανί φόντο. Και ο Τσαρούχης.
Και ο Ελ Γκρέκο εδώ στην έκθεση παλιά, στην Εθνική Πινακοθήκη. Και το βυζάντιο στις εκκλησιές μας με τις ασκητικές μορφές και τα εξαυλωμένα, όλο βλέμμα, πρόσωπα. Και στο πύργο μιας σπουδαίας –και πλούσιας- φιλότεχνης, το Φιλί του Ογκίστ Ροντέν, να μοιράζει γύρω απ τον ορείχαλκο άνοιξη και νιότη!
Ναι. Δεν αναλύεται η σπουδαία τέχνη. Δεν απευθύνεται –ή δεν απευθύνεται μόνο!- σ αυτούς με τα διδακτορικά και τις σπουδές, τους «ειδήμονες» ή τους παρά μορφωμένους. Η μαγεία της υψηλής τέχνης, είναι πως ακουμπά στη καρδιά, η αίσθηση και η εντύπωση, που σφραγίζει με ομορφιά όλους όσοι την αντικρίζουν. Αλλάζει τη ζωή με τρόπο μαγικό, μέσα από μια οπτική, όλο πινελιές, από χέρια τρεμάμενα απ τη καταληψία τους, ποιος ξέρει από τι «δαίμονες» που έλεγε και ο Σωκράτης, καλλιτεχνικούς, που δεν αφήνουν τον απλό άνθρωπο να ησυχάσει.
Και ζει για πάντα αυτή η τέχνη. Για να παρηγορεί, να ομορφαίνει, να επικοινωνεί, να μαγεύει, να σφραγίζει ζωές ανθρώπων που δεν θα συνανταθούν πότε με τον ίδιο τον καλλιτέχνη ανά τους αιώνες, αλλά το έργο του θα έχει συντρίψει κάθε θάνατο, χαρίζοντας μας, μικρά κομμάτια αιωνιότητας και εμάς των ταπεινών και καταδικασμένα θνητών. Αυτά όλα, τα γεμάτα μακρηγορία είναι μια αρχή απλώς, για ένα θέμα στην Μεγάλη Βρετανία της εικαστικής έκθεσης της Tate Britain με «τους τέσσερις καλλιτέχνες που βρίσκονται στην βραχεία λίστα για το φετινό βραβείο Turner», που δεν είδα από κοντά, όπως τα έργα της αρχής του κειμένου, αλλά έμαθα την ύπαρξη της απ τη lifo.
Ένα έκθεμα ονομάζεται «Project for a Door» της Anthea Hamilton και είναι διαβάζω «ένα installation με γιγαντιαία γυμνά οπίσθια». Κοιτάω την φωτο όπου μια κοπέλα, με ένα πλεχτό σκούρο φόρεμα, μοιάζει μικροσκοπική, όπως κοιτάζει έναν τεράστιο, τρισδιάστατο γυμνό κώλο – έργο τέχνης, με δυο γιγάντια χέρια να τον ακουμπούν σα να προσπαθούν να τον ανοίξουν! Που να ξερε ο Τζιμάκος ο Πανούσης, πως ένα απ τα τελευταία του σκηνικά με ένα τεράστιο γυναίκειο αιδοίο ανάμεσα σε γιγαντιαία γυμνά πόδια, απ όπου εμφανιζόταν ο ίδιος στη σκηνή, το λένε Installation και είναι έργο τέχνης! Αν όμως είχε οπίσθια, θα πήγαινε και για βραβείο «Turner», που όσο να ναι δεν το ξέρουμε, αλλά ακούγεται πολύ σημαντικό και σπουδαίο!
Η μοντέρνα τέχνη τις τελευταίες δεκαετίες, δείχνει ένα διεστραμμένο χιούμορ που οφείλουμε να κάνουμε πως κατανοούμε ως υψηλό, όσο και αν αδυνατούμε να πράξουμε έτσι. Εκτός από κώλους, οι τουαλέτες είναι στο επίκεντρο της θεματολογίας των καλλιτεχνών, παγκοσμίως. Από απλές μέχρι χρυσές. Ενίοτε για να υπάρχει και παρέμβαση, απ όλα τα πρωτεξάδελφα στη φαντασία τους, της Αμπράμοβιτς, στις λεκάνες κάθεται και κάνας γυμνός άνθρωπος, ή οστεώδης γυναίκα, ή κοιλαράς άνδρας. Πρόσφατα μια φωτογραφία χαιρέτιζε ως απόκτημα σε ένα απ τα πιο σημαντικά μουσεία του πλανήτη –δε θυμάμαι ποιο και το κλέβω ώστε να κάνετε πως δε το προσέξατε!- μια χρυσή λεκάνη με εξίσου χρυσό καζανάκι!
Οτιδήποτε αφορά τα οπίσθια και την παραγωγή τους, μοιάζει να αποτελεί ένα πεδίο σύγχρονης έκφρασης, καλλιτεχνών που πληκτικά παλεύουν να σοκάρουν με το χαμερπές και το κοινότυπο απευθυνόμενοι σε εξίσου φιλοτέχνους των οπισθίων! Installation, ξε – installation, νιώθουμε και εμείς τη λογοτεχνική ανάγκη να σπάσουμε τον αυχένα της ποίησης με αφιέρωμα στα τεραστία οπίσθια του στίχου: χέζε ψηλά και αγνάντευε!
