Η Nadia Comaneci, ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της ενόργανης γυμναστικής όλων των εποχών, ήταν μόλις έξι ετών όταν ο Bela Karolyi εντόπισε αυτήν και έναν φίλο της να παίζουν σε παιδική χαρά μίας μικρής πόλης της Ρουμανίας. Ο Karolyi, ο οποίος ήταν προπονητής της ομάδας γυμναστικής του φαύλου κομουνιστικού καθεστώτος του Nicolae Ceausescu, περιέφραψε αργότερα ότι πήγαινε από τάξη σε τάξη στο σχολείο της 6χρονης έως ότου τελικά να τη βρει.
Στο πρόσωπο της Comaneci, της μετέπειτα πρώτης αθλήτριας ενόργανης γυμναστικής που κέρδισε το απόλυτο 10 στους Ολυμπιακούς Αγώνες, σε ηλικία μόλις 14 ετών, ο θηριώδης Karolyi και η εξίσου γυμνασμένη σύζυγός του, η Marta, είχαν βρει μία αληθινή σούπερ σταρ, ένα θαύμα στον κόσμο της γυμναστικής, που ταίριαζε απόλυτα στην αποφασιστικότητά τους να κερδίζουν, ανεξάρτητα από το κόστος.
Πράγματι, η Comaneci ανέφερε αρκετά χρόνια αργότερα ότι ως μικρο κορίτσι έσφιγγε τα δόντια της από τον πόνο και τις αντιξοότητες, αρνούμενη «να δώσει σε εκείνους τους ανθρώπους την ικανοποίηση να την βλέπουν να κλαίει». Είχε πει μάλιστα, με υπερηφάνεια, ότι «ο παλιός της προπονητής, Bela Karolyi, της είχε εκμυστηρευτεί ότι ήταν η μόνη νέα αθλήτρια που δεν μπορούσε ποτέ να σπάσει».
Η Comaneci, η οποία υπό την εποπτεία των Karolyi κέρδισε απαράμιλλη δόξα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ το 1976, όταν και κατέκτησε επτά τέλεια 10άρια, είχε περιγράψει τη σχέση τους ως «ευτυχισμένο τρίγωνο». Ωστόσο, ένα νέο βιβλίο ισχυρίζεται ότι εκείνη η σχέση κάθε άλλο παρά «ηλιόλουστη» ήταν…
Σύμφωνα με μια πρόσφατα αποχαρακτηριζόμενη μυστική αναφορά για το πρόγραμμα γυμναστικής των Karolyi, που ήταν θαμμένη στα αρχεία της τρομερής ρουμανικής μυστικής αστυνομίας, Securitate, η Comaneci και δεκάδες άλλα κορίτσια της ενόργανης λιμοκτονούσαν, δεχόντουσαν χτυπήματα και είχαν υποστεί και λεκτική κακοποίηση.
Το προπονητικό ζευγάρι φέρεται επίσης ότι είχε κλέψει χρήματα από τα ποσά που οι κοπέλες κέρδιζαν σε διαγωνισμούς και αρνιόντουσαν την πρόσβαση σε ειδικούς γιατρούς. Η Comaneci, η πιο γνωστή Ρουμάνα της εποχής της, έγινε τόσο σημαντική για τα συμφέροντα του κράτους που ο Πρόεδρος Nicolae Ceausescu ενημερώνονταν τακτικά για την πρόοδό της.
Στο βιβλίο, «Nadia And The Securitate», ο ιστορικός Stejarel Olaru αναφέρει ότι η ρουμάνικη μυστική αστυνομία χρησιμοποιούσε πληροφοριοδότες και παρακολουθούσε τηλέφωνα προκειμένου να καταγράφει αυτό που -ο συγγραφέας- ονομάζει «καταχρηστική σχέση» μεταξύ των Comaneci και Karolyi, οι οποίοι αργότερα ξεκίνησαν να προπονούν τη γυναικεία ομάδα γυμναστικής των ΗΠΑ.
Όπως αποκαλύφθηκε μετά την πτώση του καθεστώτος, η Securitate είχε τόσους πολλούς ανθρώπους -όπως προπονητές, γιατρούς και αξιωματούχους γυμναστικής- να παρέχουν πληροφορίες, που ουσιαστικά παρακολουθούσαν την αθλήτρια σε κάθε της κίνηση. Και, όπως γράφει ο Olaru, ακόμη και οι σκληροί πράκτορες της Securitate είχαν σοκαριστεί με τον τρόπο που ο Karolyi κακοποιούσε τους νέους αθλητές.
Αναφορές μιλούν για ατμόσφαιρα «τρομοκρατίας και της βαρβαρότητας» που χρονολογείται από τα τέλη ακόμα της δεκαετίας του 1960. Το 1974, δύο χρόνια πριν από τον θρίαμβο της Comaneci στο Μόντρεαλ, ένας πληροφοριοδότης αναφέρει: «Τα κορίτσια χτυπήθηκαν μέχρι να αιμορραγήσουν οι μύτες τους και οι τιμωρίες τους μέσω σωματικών ασκήσεων έφτανε μέχρι το σημείο εξάντλησης».
Η Marta Karolyi συνήθιζε να προσβάλει τα κορίτσια, αποκαλώντας τα «χοντρές αγελάδες» και «γουρούνια», και συχνά τους αρνούνταν ιατρική περίθαλψη. «Η λιμοκτονία των αθλητριών ήταν μια συνήθης τακτική από τους Karolyi», γράφει ο Olaru. «Τα κορίτσια έτρωγαν οδοντόκρεμα τη νύχτα για να ξεχνούν την πείνα» αναφέρει μεταξύ των άλλων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις έπιναν νερό για τιμωρία ακόμα από την τουαλέτα. Η ίδια η Comaneci έχει αναφέρει ότι οι αθλητές δεν μπορούσαν να αντέξουν το βάρος και ο Olaru σημειώνει ότι κάποια από τα κορίτσια υπέφεραν από βουλιμία. «Έγιναν ειδικές στην κλοπή τροφίμων, τα οποία έκρυβαν σε μέρη που νόμιζαν ότι κανείς δεν θα ανακαλύψει, όπως το στρίφωμα της κουρτίνας», σημειώνει στο βιβλίο του.
Το 1977, η Comaneci έδωσε μια συνέντευξη σε δύο Ρουμάνους δημοσιογράφους, στην οποία επιβεβαίωσε ότι την είχαν χαστουκίσει, την είχαν κακοποιήσει λεκτικά, της στερούσαν το φαγητό για έως και τρεις ημέρες την εβδομάδα και πως κάποτε την τιμώρησαν επειδή έβαλε 283 γραμμάρια. «Έχουν συμβεί πάρα πολλά πράγματα. Δεν μπορώ να τον κοιτάξω πια», είχε ηχογραφηθεί να λέει για τους Karolyi. Η συνέντευξη δεν δημοσιεύθηκε ποτέ, αλλά ο Olaru βρήκε ένα αρχείο στα αρχεία της Securitate.
Έξι μήνες μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ, η -ύψους 1,52 μ. και βάρους μόλις 38,5 κιλών- Comaneci αρνήθηκε να συνεχίσει να προπονείται μαζί τους, αναφέρει ο Ρουμάνος ιστορικός. Η μητέρα της παραπονέθηκε στη Ρουμανική ομοσπονδία γυμναστικής για τη θεραπεία της κόρης της και ζήτησε να μιλήσει απευθείας με τον Ceausescu. Πράγματι, κανονίστηκε μια συνάντηση αλλά ακυρώθηκε την τελευταία στιγμή.
Ο Ceausescu «χρησιμοποίησε την Comaneci για σκοπούς προπαγάνδας» και την είχε ονομάσει «ηρωίδα της σοσιαλιστικής εργασίας», λέει ο Olaru, «αλλά παρ ‘όλα αυτά βασανίστηκε, εκφοβίστηκε» – ακόμα κι αν χτυπήθηκε λιγότερο από τους άλλους αθλητές. Οι πληροφοριοδότες χαρακτήριζαν τον Karolyi, έναν πρώην πρωταθλητή πυγμαχίας που είχε επίσης τεθεί υπό επιτήρηση, ως “ασυγκίνητο από τα ανθρώπινα δεινά”» αναφέρει ο συγγραφέας.
Ο Olaru πιστεύει ότι το καθεστώς Ceausescu δεν παρενέβη για να τον σταματήσει από «καθαρό πολιτικό υπολογισμό», υποστηρίζοντας: «Πώς θα μπορούσαν να καυχηθούν για το υψηλό επίπεδο του προγράμματος γυμναστικής και ταυτόχρονα να οδηγήσουν έρευνα εναντίον του Karolyi»; Η Comaneci αποσύρθηκε από τη γυμναστική το 1984 και έγινε «φυλακισμένη στη χώρα της» καθώς της απαγορεύτηκε να ταξιδέψει στο εξωτερικό, λέει ο Olaru.
Η κάτοχος πέντε χρυσών ολυμπιακών μεταλλίων, 59 ετών πλέον, απέτυχε στις ΗΠΑ το 1989, λίγους μήνες πριν από την ανατροπή του Comaneci, και τώρα ζει στην Οκλαχόμα με τον σύζυγό της Bart Conner, έναν πρώην πρωταθλητή γυμναστικής.
Η Bela Karolyi δεν έχει σχολιάσει τους ισχυρισμούς στο βιβλίο Olaru, αν και είπε σε μια δήλωση: «Δεν είμαι ποτέ ικανοποιημένη: Οι αθλητές μου είναι οι καλύτερα προετοιμασμένοι στον κόσμο. Και κερδίζουν. Αυτό είναι που μετράει».
Δεν είναι η πρώτη φορά που αυτή η μέθοδος προπόνησης έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση. Το ζευγάρι απέδρασε στις ΗΠΑ το 1981, αφήνοντας πίσω την επτάχρονη κόρη τους και οι δύο τους αργότερα έγιναν προπονητές της γυναικείας ομάδας των ΗΠΑ. Ο Karolyi, που κατάγεται από την Τρανσυλβανία, έχει αναγνωριστεί ως ο πιο επιτυχημένος Αμερικανός προπονητής γυμναστικής όλων των εποχών, βγάζοντας τους περισσότερους πρωταθλητές από οποιονδήποτε άλλο προπονητή του αθλήματος.
Ωστόσο, σε ένα βιβλίο του 1995, ο συγγραφέας Joan Ryan αποκάλυψε το υψηλό τίμημα που πληρώνουν τα κορίτσια της γυμναστικής πριν από την εφηβεία και περιέγραψε τον Karolyi ως «αρχιερέα της αναισθησίας», ο οποίος κακοποιούσε λεκτικά τις αθλήτριες του, τις οποίες ονόμαζε «κατσαρίδες» και «υπερβολικά γεμισμένες… χριστουγεννιάτικες γαλοπούλες».
Σύμφωνα με πληροφορίες, πολλές από αυτές έφτιαχναν λαθραία κουλούρια στα δωμάτια του ξενοδοχείου τους για να ξεχνάνε την πείνας τους. «Ο Karolyi υποτιμούσε τα κορίτσια του για έναν λόγο: Ήθελε αποτελέσματα», έγραψε ο είπε ο Ryan. «Ξεχώριζε με τον τρόπο αυτό τις αδύναμες από τις δυνατές».
Οι Karolyis μπλέχτηκαν και σε ένα νέο σκάνδαλο το 2016, όταν περισσότερες από 265 γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων 19 μελών της εθνικής ομάδας των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων η πρωταθλήτρια Simone Biles, κατηγόρησε τον γιατρό της ομάδας, Larry Nassar, για σεξουαλική κακοποίηση επί σχεδόν τρεις δεκαετίες.
Μεγάλο μέρος της κακοποίησης (για το οποίο καταδικάστηκε ο Nassar) πραγματοποιήθηκε στο προπονητήριο εκγύμνασης του Τέξας το οποίο διεύθυναν οι Karolyis. Παρόλο που αρνήθηκαν οποιαδήποτε γνώση για τις κακοποιήσεις και τελικά δεν κατηγορήθηκαν, κάποια από τα θύματα ανέφεραν δήλωσαν ότι ο Nassar κέρδισε την εμπιστοσύνη τους με το φαγητό.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι κάποιες Αμερικανίδες πρωταθλήτριες, στην πάροδο των χρόνων, έχουν υποστηρίξει τις τυραννικές μεθόδους του Karolyi, συμφωνώντας μαζί του ότι όταν πρόκειται για μετάλλια, οι στόχοι δικαιολογούν τα μέσα. Ωστόσο, φαίνεται επίσης ότι αυτές οι μέθοδοι μπορεί να ήταν πολύ πιο σκληροί στην κομουνιστική Ρουμανία, ένα κράτος με ελάχιστο σεβασμό στα βασικά δικαιώματα των πολιτών της.
Η Emilia Eberle, πρώην Ρουμάνα αθλήτρια υπό την καθοδήγηση των Karolyis, έχει ισχυριστεί ότι το ζευγάρι χτυπούσε συχνά την ίδια και τους συναθλητές της για λάθη που έκαναν στην άσκηση ή στον ανταγωνισμό. «Με μια λέξη, μπορώ να πω ότι ήταν βάναυσοι», ανέφερε το 2008. Παρ’ όλα αυτά, η Comaneci ποτέ δεν υπήρξε τόσο επικριτική δημοσίως αν και έζησε για χρόνια στο «πειραματικό» σχολείο του ζεύγους.
Σε μία αυτοβιογραφία της το 2004, το «Letters To A Young Gymnast», απέρριψε τις αναφορές ότι υπήρξε μαριονέτα του καθεστώτος Ceausescu. Αν και παραδέχθηκε ότι κάποια στιγμή επαναστάτησε ενάντια στον «απόλυτο έλεγχο της ζωής της», αναγνώρισε την προσφορά των Karolyis επειδή την έβαλαν στο σωστό δρόμο προς τη δόξα. «Δεν υπήρχε κακοποίηση στη ζωή μου», είχε γράψει, επιμένοντας ότι «υπήρχε περισσότερο από αρκετό φαγητό» και «η γυμναστική δεν ήταν ποτέ βασανιστήριο».
Παρόλο που η Comaneci σύμφωνα με πληροφορίες μίλησε με τον Stejarel Olaru για το βιβλίο του, έχει δηλώσει δημόσια ότι δεν έχει «τίποτα άλλο να προσθέσει». Ίσως η πρωταθλήτρια, η οποία έχει παραδεχτεί ότι «το πρόσωπό μου είναι ένα αδιαπέραστο τείχος για τον έξω κόσμο», μπορεί να προτιμά τον κόσμο να θυμάται τα εκπληκτικά επιτεύγματά της στα δοκάρια και τις ανώμαλες ράβδους, αντί να συλλογιστεί τι χρειάζεται κάποιος για να φτάσει εκεί…
