Η τραγωδία των «Ξενία» είναι λίγο πολύ γνωστή. Μέρος ενός Κρατικού προγράμματος το οποίο στόχευε στην ανάδειξη του φυσικού κάλλους της Ελλάδας, υπό την εποπτεία του Ε.Ο.Τ, το πρόγραμμα κατασκευής είχε τεθεί σε λειτουργία από το 1953 έως το 1967 και αφορούσε μια σειρά τουριστικών εγκαταστάσεων (Ξενοδοχεία, Μοτέλ, Τουριστικά Περίπτερα και οργανωμένες Πλάζ), κατά μήκος των Εθνικών Οδών, Αρχαιολογικών Χώρων ή σημείων εξαίρετου φυσικού κάλλους σε όλη την Ελλάδα.
Τέλη της δεκαετίας του ’80, το κράτος αποδείχτηκε ανίκανο στο ρόλο του ξενοδόχου, οι απαιτήσεις στην τουριστική αγορά διαφοροποιήθηκαν και τα «Ξενία» πήραν το δρόμο της μιζέριας και της εγκατάλειψης. Το τελευταίο «Ξενία» υπό κρατική λειτουργία έκλεισε το 1997 στο Παλιούρι. Σήμερα η ΕΤΑΔ (Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου) μετράει 26 ξενοδοχειακές μονάδες τύπου «Ξενία» (ήταν 44). Από αυτά, τα 13 είναι ελεύθερα, τα επτά μισθωμένα, ενώ τα υπόλοιπα έξι έχουν δεσμευθεί από προηγούμενες αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας.
Μία εξαιρετική περίπτωση της διάσωσης ενός «Ξενία» αποτελεί ένα πραγματικό ξενοδοχειακό στολίδι της Πάτμου, το περίφημο Patmos Aktis στον Γροίκο, στο ψαροχώρι των λιγοστών κατοίκων που βρίσκεται 4,5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Σκάλας, του λιμανιού της Πάτμου. Πρόκειται για ένα πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα πέντε αστέρων, του ομίλου «Divine Hotels» που δραστηριοποιείται από την δεκαετία του 1960 στην περιοχή των Δωδεκανήσων, με 56 δωμάτια και σουίτες που απέχουν ελάχιστα από την παραλία και προσφέρουν εκπληκτική θέα.
Εκτός από όλες τις ανέσεις και τις υπηρεσίες που προσφέρει στους επισκέπτες ενός από τα ομορφότερα νερά στην Ελλάδα, ενδιαφέρον έχει η αναδρομή που κάνουν οι υπεύθυνοι του ξενοδοχείου στη διάσωση του «Ξενία», στο site του ξενοδοχείου:
«Πεσμένοι σοβάδες, ξεκολλημένα πλακάκια, σπασμένα έπιπλα, σκουριασμένα σίδερα, τοίχοι φαγωμένοι από την αλμύρα και μια εγκαταλελειμμένη παραλία που έμοιαζε με σκουπιδότοπο. Αυτή ήταν η εικόνα του Ξενία στην Πάτμο το 2009. Το άλλοτε σύμβολο της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, που χτίστηκε το 1960 υπό τις οδηγίες του αρχιτέκτονα Μίλτου Δάλλα, είχε αφεθεί εντελώς στη μοίρα του μετά το 1990. Δίχως την αναγκαία συντήρηση και με καμία μορφή ανακαίνισης, η σταδιακή παρακμή του, που είχε ήδη ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’80, οδήγησε στην οριστική διακοπή της λειτουργίας του το 1999. Έκτοτε, παρότι ακολούθησαν δυο πωλήσεις σε ιδιώτες το ξενοδοχείο παρέμενε κλειστό. Το νησί εκτός από τις διαθέσιμες κλίνες και το εισόδημα που αυτές συνεπάγονταν, έχασε και περίπου τριάντα θέσεις εργασίας, μόνιμες ή εποχιακές.
Το 2009 άρχισε από τον όμιλο Divine Hotels η διάσωση του Ξενία και ταυτόχρονα η συνολική αναβάθμιση της περιοχής του Γροίκου. Στόχος ήταν η μετατροπή του ερειπωμένου διώροφου ξενοδοχείου τρίτης κατηγορίας σε ένα μοντέρνο κατάλυμα πέντε αστέρων που θα βρισκόταν σε πλήρη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον και θα έβαζε δυναμικά την Πάτμο στο σύγχρονο τουριστικό χάρτη. Φυσικά, το αρχικό κτίριο αδυνατούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός πολυτελούς ξενοδοχείου.
Παρότι το συγκεκριμένο Ξενία δεν είχε καμία συγγένεια με τα κοσμήματα του μοντερνισμού που χτίστηκαν την ίδια περίοδο από τον αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη, ο ακατέργαστος όγκος μπροστά στη θάλασσα διατηρήθηκε κι έγιναν περαιτέρω παρεμβάσεις. Μάλιστα, οι εργασίες, πέραν της αποκατάστασης και της ανακατασκευής του κτιρίου, αφορούσαν και την προσθήκη δύο διώροφων συγκροτημάτων στο πίσω μέρος του οικοπέδου.
Η Πάτμος καθεαυτή ήταν σύμφωνα με τον Μπάμπη Ιωάννου, ενός εκ των αρχιτεκτόνων του έργου, το στοιχείο που καθόρισε την αντίληψη για την κατασκευή του καινούργιου κτιρίου. Πιο συγκεκριμένα, τρία ήταν τα χαρακτηριστικά του νησιού που επηρέασαν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του Patmos Aktis Suites & Spa: η αδιαμφισβήτητη ελληνικότητα, εφόσον βρίσκεται στο Αιγαίο, η ανατολίτικη παράδοση, μιας και γεωγραφικά είναι πολύ κοντά στον ανατολικό κόσμο, και η θρησκευτικότητα που πηγάζει από την ύπαρξη του Μοναστηριού. Αρχιτεκτονικά, η νησιώτικη ελληνικότητα αποτυπώθηκε πρωτίστως με το λευκό χρώμα του ασβέστη που κυριαρχεί στους χώρους του ξενοδοχείου και επιτρέπει στο φυσικό φως να εκφράζει ανενόχλητο τις αναλογίες του. Επίσης, η εκτεταμένη χρήση πέτρας σου δίνει πραγματικά την αίσθηση ότι περπατάς στα καλντερίμια της Πάτμου κι ακούς το Βοριά που φυσάει.
Η επιρροή από τα ήθη της ανατολίτικης παράδοσης και από την αρχιτεκτονική είναι εμφανής στους ψηλούς τοίχους που προστατεύουν τους ιδιωτικούς από τους δημόσιους χώρους. Φερ’ειπείν, στην είσοδο της ρεσεψιόν ο ψηλός λευκός πέτρινος τοίχος δεν σου επιτρέπει να δεις το μικρό κήπο και το τρεχούμενο νερό που υπάρχουν από την εσωτερική πλευρά, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο το στοιχείο της έκπληξης.
Σημαντική στην όλη αρχιτεκτονική σύνθεση είναι και η παρουσία των περίτεχνων κλωστρά, που παραπέμπουν ευθύς σε αντίστοιχες αιγυπτιακές κατασκευές. Τα κλωστρά δίνουν τη δυνατότητα στους ένοικους να κοιτάνε προς τα έξω, συμμετέχοντας στη «δημόσια ζωή» του ξενοδοχείου και αποκρύπτοντας την ίδια στιγμή την ιδιωτική τους κατάσταση. Όπως δηλαδή συμβαίνει ακριβώς με τις γυναίκες στην Αίγυπτο. Αυτή η ιδιαίτερη αυστηρότητα των ανατολικών ηθών συνδέεται ιδανικά με τη θρησκευτικότητα που αποπνέει το Μοναστήρι και εξηγεί τη σχεδόν μοναστηριακή, λόγω λιτότητας, μορφή ολόκληρου του ξενοδοχειακού συγκροτήματος.
Σήμερα, το κουφάρι του παλιού Ξενία και ο απαξιωμένος κόλπος του Γροίκου είναι μεταμορφωμένα σε ένα μοναδικό τουριστικό προορισμό. Μαζί τους, η Πάτμος όχι μόνο απέκτησε ξανά την παλιά της αίγλη, αλλά κυρίως τονώθηκε οικονομικά. Η δημιουργία εξήντα μόνιμων θέσεων εποχικής εργασίας, η άφιξη κατά μέσο όρο 4.000 επισκεπτών το χρόνο και η γαστρονομική εξέλιξη του τόπου μέσω του εστιατορίου Apocalypsis, έχουν συνεισφέρει αποφασιστικά στην τοπική οικονομία.
Παράλληλα, η σταθερή στήριξη όλων των μεγάλων φεστιβάλ του νησιού, όπως του Κινηματογράφου και της Γεύσης και Παράδοσης, η ευγενική φιλοξενία δεκάδων πολιτιστικών εκδηλώσεων, από παρουσιάσεις βιβλίων μέχρι θεατρικές παραστάσεις, και η αμέριστη συμπαράσταση σε όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους του νησιού έχουν μετατρέψει το ξενοδοχείο Patmos Aktis Suites & Spa σε έναν πυρήνα πολιτισμού στην άκρη του Αιγαίου. Εκ των πραγμάτων, η διάσωση του Ξενία δεν αναγέννησε απλώς τον οικισμό του Γροίκου. Αποτέλεσε την πυξίδα πρότυπης και βιώσιμης ανάπτυξης για ολόκληρη την Πάτμο».
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΥΣ ΜΕΓΕΘΟΣ
